από τη σελίδα του Ανεξάρτητου Συνδυασμού – Εκπαιδευτική Παρέμβαση Ημαθίας
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να «ξεριζώσει» κανείς την ψευδή γνώση που δημιουργεί η καθημερινή, μέσω των αισθήσεων, αντίληψη της πραγματικότητας. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια δηλαδή, να καταλάβει ο μικρός μαθητής ότι η γη δεν είναι επίπεδη, αλλά στρογγυλή, ότι δεν γυρνάει ο ήλιος γύρω μας, αλλά εμείς, πάνω στη γη, γύρω απ’ αυτόν, ότι αιωρούμαστε στο κενό, χωρίς να πέφτουμε κ.τ.λ.
Ακριβώς η ίδια δυσκολία υπάρχει στο να καταρρίψει κανείς μύθους, στερεότυπα και προκαταλήψεις, που δημιούργησε μια απρόσωπη κοινή γνώμη στηριγμένη στην απλή καθημερινή εμπειρία, σε συνδυασμό με την ιδεολογική προπαγάνδα της εκάστοτε εξουσίας. Είναι δηλαδή πάρα πολύ δύσκολο, πραγματικά, να καταλάβει ο μέσος άνθρωπος πως δεν είναι δυνατόν να αξιολογούνται, με την απαραίτητη αντικειμενικότητα και ακρίβεια, όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες και όλα τα επαγγέλματα. Ας το πάρουμε απ’ την αρχή.
Η αξιολόγηση είναι μια φυσική, σχεδόν αυθόρμητη και αυτόματη διαδικασία του νου, ως αποτέλεσμα, κυρίως, της κριτικής ικανότητας του ανθρώπου. Αξιολογούμε ό,τι πέφτει στην αντίληψή μας, άλλοτε σχεδόν αυτόματα και άλλοτε συνειδητά, επειδή πρέπει να αποφασίσουμε για κάποιες ενέργειες. Μπορούμε π.χ. να αποφανθούμε, στη στιγμή, για το λείο ή τραχύ μιας επιφάνειας, για την πηγή και το είδος ενός ήχου, για την εικόνα που βλέπουν τα μάτια μας. Μπορούμε, επίσης, μετά από κάποιους συλλογισμούς, να εκφράσουμε άποψη για τον χαρακτήρα ενός ανθρώπου, για την σημασία, τις αιτίες, τις επιπτώσεις ενός γεγονότος, ενός κοινωνικού φαινομένου, μιας πολιτικής, οικονομικής, παραγωγικής κ.τ.λ. διαδικασίας. Μπορούμε να αξιολογήσουμε το δίκαιο και το άδικο, το ηθικό και το ανήθικο, το ωραίο και το άσχημο. Και, ακόμα περισσότερο, μπορούμε να αξιολογήσουμε, και αξιολογούμε καθημερινά, «τον μπακάλη, τον μανάβη, τον υδραυλικό», όπως έλεγαν κάποιοι αμόρφωτοι υπουργοί παιδείας στο παρελθόν, και, επομένως, μπορούμε να αξιολογήσουμε και τους εκπαιδευτικούς.
Μπορούμε; Ασφαλώς! Μπορούμε να αξιολογήσουμε τα πάντα. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορούμε να τα αξιολογήσουμε με την απαραίτητη, στοιχειώδη αντικειμενικότητα και ασφάλεια αξιοπιστίας. Δεν σημαίνει, δηλαδή, ότι τα αποτελέσματα της αξιολόγησής μας, ανταποκρίνονται, έστω κατά ένα μεγάλο μέρος, στην πραγματικότητα, στην αλήθεια, και ότι δεν είναι προϊόν υποκειμενισμού, λανθασμένων ή μη μετρήσιμων παραμέτρων.
Για να συντομεύουμε: Έστω ότι αποφεύγουμε τα στερεότυπα και τις γενικεύσεις του στιλ «όλοι οι πολιτικοί είναι κλέφτες», «οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι τεμπέληδες» κ.τ.λ., έστω ότι είμαστε πολύ σχετικοί με το αντικείμενο (Σύμβουλοι), έστω ότι ερχόμαστε σε άμεση (μαθητές) ή έμμεση (γονείς) επαφή με την εκπαιδευτική διαδικασία. Οφείλουμε ν’ απαντήσουμε, με τη μέγιστη δυνατή ακρίβεια, σ’ ένα κεφαλαιώδες ερώτημα: Ποιός καθηγητής κάνει καλά τη δουλειά του; Ποιός είναι ο καλός καθηγητής;
Ας πάρουμε λοιπόν χαρτί και μολύβι και ας ξεκινήσουμε σημειώνοντας πρώτα τα εύκολα. Καλός καθηγητής (καθηγήτρια, δάσκαλος, εκπαιδευτικός) είναι αυτός που: Α) Προσέρχεται στην ώρα του τόσο στο σχολείο, όσο και στην τάξη. Β) Εκτελεί ανελλιπώς τις εφημερίες του και όλες τις εξωδιδακτικές (γραφειοκρατικές) εργασίες που του ανατέθηκαν παγίως από τον Σύλλογο διδασκόντων (απουσίες, μητρώα κ.τ.λ.) ή εκτάκτως από την Διεύθυνση του σχολείου. Γ) Ακολουθεί ακριβώς το ωρολόγιο και αναλυτικό πρόγραμμα των μαθημάτων της τάξης του και συμπληρώνει λεπτομερώς το σχετικό βιβλίο ύλης. Δ) Είναι συνεπής με τις υποχρεώσεις του σχετικά με τον προγραμματισμό και την ομαλή διδασκαλία της διδακτέας ύλης, τα επαναληπτικά διαγωνίσματα των μαθητών, την έγκαιρη παράδοση της βαθμολογίας, τις τελικές προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις των μαθητών. Ε) Συμμετέχει, στο μέτρο του δυνατού, στις ενημερώσεις-συναντήσεις με τους σχολικούς συμβούλους και σε σχετικές επιστημονικές ημερίδες.
Τελειώσαμε; Όχι βέβαια! Αυτά ήταν τα εύκολα. Ας πάμε τώρα στα δύσκολα. Συνεχίζοντας την προσπάθεια απάντησης αναρωτιόμαστε πως χαρακτηρίζεται ένας καθηγητής αν, δεδομένης σχετικής συζήτησης, αναφέρει π.χ. πως είναι μύθος το «κρυφό σχολειό» ή πως οι κυβερνήσεις, δυο χρόνια τώρα, παραβιάζουν κατάφωρα το Σύνταγμα και έχουν εκχωρήσει την εθνική κυριαρχία στους ξένους; Μ’ άλλα λόγια, ποιος είναι καλός καθηγητής, αυτός που περιορίζεται να διδάσκει και να συζητά μόνο ό,τι περιλαμβάνεται στο σχολικό βιβλίο (όταν υπάρχει!) ή αυτός που, πιστεύοντας ότι συμβάλει στην όξυνση της κρίσης των μαθητών, επεκτείνεται και πέρα απ’ το βιβλίο; Και πόσο πέρα; Ποιος και με ποια κριτήρια θα το κρίνει;
Και στα πιο δύσκολα. Δεδομένης (λόγω πτυχίου, αλλά και ΑΣΕΠ τελευταία) της επιστημονικής επάρκειας και συγκρότησης των καθηγητών, μπορούμε να πούμε (και να συμφωνήσουμε), με σχετική ασφάλεια, πως καλός καθηγητής είναι αυτός που μπορεί να μεταδίδει τις γνώσεις του στους μαθητές. Πολύ ωραία! Ποιος όμως μπορεί να το κρίνει αυτό; Σίγουρα οι μαθητές του, αλλά η κρίση τους, για πολλούς λόγους που δεν είναι του παρόντος, ίσως είναι επισφαλής. Μπορεί επίσης, με μεγαλύτερη αξιοπιστία, να το κρίνουν οι συνάδελφοι του, ο Σύμβουλος, ο Διευθυντής. Μόνο που για να το πετύχουν πρέπει όχι μόνο να μπαίνουν, για μεγάλο διάστημα, στην τάξη σ’ όλες τις διδακτικές ώρες, αλλά να το κάνουν όντας, μ’ ένα μεταφυσικό τρόπο, αόρατοι! Διαφορετικά αλλοιώνεται το περιβάλλον, αφού η συμπεριφορά μαθητών και καθηγητή τείνει, ακόμα και ασυνείδητα, να προσαρμοστεί στις προσδοκίες του παρατηρητή.
Έστω όμως ότι γίνεται με κάποιο (οργουελικό, φασιστικό) τρόπο αυτό, π. χ. με κρυφή κάμερα. Τι μας ενδιαφέρει; Η μεταδοτικότητα στους παρατηρητές (Σύμβουλος, Διευθυντής, καθηγητής, γονέας) ή στους μαθητές; Αν μας ενδιαφέρει η μεταδοτικότητα στους δεύτερους, πως μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα, αφού αυτή (η μεταδοτικότητα) είναι σε στενή εξάρτηση με την αντιληπτική ικανότητα, το βαθμό αυτοσυγκέντρωσης, την διάθεση και το ενδιαφέρον, σε δεδομένες στιγμές, των μαθητών;
Γενικότερα η δουλειά μέσα στην τάξη είναι ευμετάβλητη και ευαίσθητη διαδικασία. Πολλές φορές το μάθημα που ξεκινάει με τις καλύτερες προϋποθέσεις εξελίσσεται σε μια μικρή ή μεγάλη αποτυχία κι άλλες πάλι, γίνεται το ακριβώς αντίθετο. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που, ενώ υπάρχει ροή, προσήλωση, ατμόσφαιρα, κάτι συμβαίνει, ένα φτάρνισμα, μια φωνή ή ένας ήχος απ’ έξω, το πέταγμα μιας μέλισσας κι όλη η «μαγεία» διαλύεται.
Ακόμα πιο γενικά, δεν αρκεί ο καθηγητής να είναι επαρκώς καταρτισμένος επιστημονικά, γνωστικά, παιδαγωγικά. Δεν αρκεί να έχει αυτό που αναφέρθηκε πριν, τη μεταδοτικότητα, δεν αρκεί να είναι εύγλωττος με καλή ορθοφωνία μέσα στην τάξη, ούτε απλώς να διαθέτει στοιχεία θεατρικά στην διδασκαλία του. Πρέπει να τα έχει όλα αυτά και συγχρόνως να είναι συνεπής, σταθερός και ξεκάθαρος σ’ όλα τα μικρά και μεγάλα ζητήματα που αφορούν την εκπαιδευτική κοινότητα τόσο του σχολείου του, όσο και γενικότερα. Κοντολογίς, σήμερα που το σχολείο δεν είναι η μοναδική (ίσως ούτε καν η κύρια) πηγή γνώσης, οι καθηγητές πρέπει να συγκεντρώνουν ταυτόχρονα πολλές δεξιότητες και πολλούς ρόλους. Να είναι δάσκαλοι, επιστήμονες, παιδαγωγοί και, παράλληλα επίσης, λίγο γονείς, λίγο φίλοι, λίγο δικαστές, λίγο ψυχολόγοι, λίγο νοσοκόμοι, σχεδόν λίγο απ’ όλα!
Όλα αυτά όμως συνθέτουν μια τόσο πολύπλοκη πραγματικότητα που δεν είναι δυνατό να αξιολογηθεί με αντικειμενικό, ασφαλές, από άποψη επιστημονική, και σίγουρο τρόπο. Να το πούμε διαφορετικά: Η όλη εκπαιδευτική διαδικασία (και κυρίως το μάθημα στην τάξη) είναι ένα «μη γραμμικό δυναμικό σύστημα», ένα χαοτικό σύστημα, πολύ ευαίσθητο στις αρχικές, κι όχι μόνο, συνθήκες και επομένως επισφαλές σε όποια σίγουρα και σταθερά συμπεράσματα. Ως εκ τούτου μπορεί μεν να αξιολογηθεί, αλλά δε μπορεί να αξιολογηθεί αντικειμενικά, πλήρως και επαρκώς για ακριβή επιστημονικά συμπεράσματα.
Αν αυτή είναι η πραγματικότητα ή έστω μια σημαντική πλευρά της, καταλαβαίνει κανείς, εύκολα πιστεύουμε, πως όλα όσα λέγονται περί αξιολόγησης των εκπαιδευτικών (με εξετάσεις, συνεντεύξεις, επισκέψεις και εκθέσεις Συμβούλων και Διευθυντών, επιδόσεις των μαθητών τους κ.τ.λ.), δεν αποτελούν παρά προσχήματα για απολύσεις, τρομοκράτηση, χειραγώγηση και πλήρη έλεγχο της επιστημονικής, παιδαγωγικής, ακαδημαϊκής ελεύθερης έκφρασης και διδασκαλίας.
Στα είκοσι επτά και πλέον έτη διδασκαλίας στην δημόσια εκπαίδευση εξάλλου, έχουμε μάθει πολύ καλά πως αξιολογεί (και γιατί αξιολογεί έτσι) η εξουσία της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στις αξιολογήσεις τους, όλα αυτά τα χρόνια, για τις διευθυντικές και τις άλλες θέσεις ευθύνης!
http://anexartitosima.wordpress.com
Κάντε το πρώτο σχόλιο