“Πρώτα ήρθαν για…”
71 χρόνια από την απελευθέρωση του Άουσβιτς
27 Ιανουαρίου 1945. Τμήματα του σοβιετικού στρατού φτάνουν στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς και βρίσκουν αποστεωμένους 7.000 επιζώντες. Η φρίκη της “Τελικής Λύσης” είχε αρχίσει να αποκαλύπτεται πια σε όλον τον κόσμο. Πριν λίγα χρόνια αυτή η ημερομηνία ανακηρύχθηκε ως “Διεθνής Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος και πρόληψης των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας”.
Το Άουσβιτς υπήρξε το μεγαλύτερο ναζιστικό κέντρο εξόντωσης στην Ευρώπη. Σ’ αυτό εξοντώθηκαν περίπου 960.000 Εβραίοι (ανάμεσά τους ήταν 60.000 Έλληνες Εβραίοι, 48.000 από τους οποίους Θεσσαλονικείς), 21.000 Τσιγγάνοι, 75.000 Πολωνοί αντιστασιακοί, 15.000 Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου, 15.000 κρατούμενοι από την υπόλοιπη κατεχόμενη Ευρώπη, καθώς μικρότεροι αριθμοί ομοφυλόφιλων και μαρτύρων του Ιεχωβά. Και δεν είναι μόνο το Άουσβιτς βέβαια: Μπέλζεκ, Κέλμνο, Μαϊντάνεκ, Ζομπίμπορ, Τρεμπλίνκα, Μάλι Τρόστενετς, είναι μερικοί ακόμη από τους τόπους μαρτυρίου για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων που βασανίστηκαν και θανατώθηκαν επειδή οι ναζί τους θεωρούσαν εχθρούς και υπανθρώπους.
Στο έγκλημα αυτό οι ναζί βρήκαν σε όλη την ήπειρο πρόθυμους συνεργάτες. Η Ελλάδα, και ιδιαίτερα η Θεσσαλονίκη με την πολυπληθή εβραϊκή κοινότητα και τη δραστήρια και οργανωμένη εργατική τάξη, δεν αποτέλεσε φυσικά εξαίρεση. Ήδη πριν τον πόλεμο είχαν αναπτυχθεί στην πόλη μας εθνικιστικές οργανώσεις, όπως η ΕΕΕ, με κύρια ιδεολογία τον αντισημιτισμό και τον αντικομμουνισμό, έχοντας τη στήριξη του κρατικού μηχανισμού. Η σταθερή αντισημιτική στάση μερίδας του Τύπου και, κυρίως, το πογκρόμ στον συνοικισμό Κάμπελ (του οποίου τόσο οι φυσικοί –όσοι εντοπίστηκαν– όσο και οι ηθικοί αυτουργοί αθωώθηκαν) αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια αυτής της κατάστασης. Πολλοί απ’ αυτούς τους προπολεμικούς εθνικιστές στρατεύτηκαν στα τάγματα ασφαλείας, διαδραματίζοντας -μεταξύ άλλων- ενεργό ρόλο και στην εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων. Παράλληλα, ο διάχυτος αντισημιτισμός της ελληνικής κοινωνίας και η απάθεια ενός μεγάλου μέρους της απέναντι στο δράμα των Ελλήνων Εβραίων συντέλεσαν από τη μεριά τους στο να φτάσει αυτή η εξόντωση σε ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη ως προς τον προπολεμικό εβραϊκό πληθυσμό της χώρας.
